וּבָאוּ הַמַּיִם ثم وصلت المياه

תערוכה זוגית לברית אינשטיין ומאיה שירן
 معرض ثنائي لبريت أينشتاين ومايا شيران

אוצרת:  ליאור שור تنسيق: ليئور شور

29.5.2025-5.7.2025

 
 

התערוכה הזוגית לאמניות ברית אינשטיין ומאיה שירן היא התערוכה הפותחת את שנת התערוכות ״איך נצא מזה עכשיו״ בגלריה אלפרד. בתוך מציאות פוליטית ורגשית קשה, התערוכה ״ובאו המים״ מתכתבת עם הנושא השנתי אך אינה מחפשת בריחה או אשליה של פתרון. להיפך: היא מבקשת להעמיק לתוך הסדק, לתוך האדמה, מתוך אמונה שדווקא שם, באי־הוודאות, נרקמת האפשרות לשינוי. 

במרכז התערוכה עומדים יסודות המים והאדמה, המופיעים באופן קבוע באמנות שיוצרות אינשטיין ושירן. השימוש המגוון שהן עושות בחומרים מן הטבע – באדמה, באבן גרוסה, בחול, ובמים – הוא דרך לייצור תנועה, צורה, חלחול, מחיקה, היעלמות ותנועה פסיבית. 

בתערוכה ובאו המים נפגשות האמניות לדיאלוג אינטנסיבי, אינטימי וחומרי, המגיב לא רק למציאות שבחוץ אלא גם לזרמים תת־קרקעיים של טרנספורמציה פנימית. כמעט כל העבודות בתערוכה נוצרו לקראתה, והן פרי של תהליך משותף עם האוצרת ליאור שור. תהליך זה הציב את ההקשבה, ההתבוננות והתגובה כחלק בלתי נפרד מהיצירה עצמה, כך שהקשרים בין היצירות אינם תוצאה של עריכה חיצונית – אלא אימננטיים, שכן הם נולדים מתוך החומר, התנועה והקשר בין היוצרות.

ברית אינשטיין יוצרת מערך של עבודות אשר נע בין מיצב, וידאו ופעולות המתרחשות בזמן אמת. זרוע להשקיה, שנלקחה מהקיבוץ שבו גדלה (מגן שבגבול עזה), מוצבת על גג הגלריה ומתיזה רסס מים על חלונותיה הגבוהים – הרסס המוקרן פנימה יוצר אפקט של כתמים נוזליים המצויים בתנועה מתמדת. טיפות מים חוזרות בעבודה אחרת של אינשטיין, שבה הן נדמות כמרחפות מבלי להיספג באדמה. רגב אדמה גדול, שהובא גם הוא מהקיבוץ, נחצב ובתוכו נחפר חלל זעיר, המאכלס עבודת וידאו. הצופה נדרש.ת להתקרב, להתכופף, להציץ פנימה. בעבודה נוספת נראית דמות נשית שרועה על גבי אדמה רטובה, כמו מתמזגת עם הסביבה, מהדהדת את אופליה אך מסרבת לטבוע.

מאיה שירן מציגה ציורים גדולי ממדים, תוצר של מחקר חומרי ופיתוח עצמאי של טכניקות. הציורים מבוססים על תגובות כימיות וריאקציות בין חומרים שמגיבים זה לזה – חלקם נוזלים, חלקם מתגבשים, חלקם מתנגדים זה לזה. הציורים נעים בין אזורים חומריים הניתנים למישוש, לבין עבודה קלילה ואוורירית עם דיו מימי. הנופים שהיא מציירת נדמים כמקומות שוממים אך מהפנטים – כמו זיכרונות של מקומות שהיו בהם פעם חיים. הגודל, המרקם והחומריות הגופנית של העבודות יוצרים חווייה חושית־פיזית אצל הצופה. 

ביחד, אינשטיין ושירן בונות תערוכה שהיא גם מרחב של התבוננות וגם של השתתפות רגשית. זהו חיפוש מתמשך אחר תנועה מתוך השבר, אחר חיים בתוך אדמה פצועה ושסועה מחד ופורייה מאידך.  

על האמנית והאוצרת

ברית אינשטיין (1989) בת קיבוץ מגן. אמנית רב-תחומית, בוגרת בית הספר לתאטרון חזותי. למדה רישום וציור אצל האמנית מאיה כהן לוי. בוגרת המחלקה החדשה למחקר, בית הספר לתאטרון חזותי.
עבודותיה הוצגו בגלריות שונות בארץ בעולם, ביניהן בארי, מכללת ספיר, בית בנימיני, כנס פרפורמנס בתאטרון החזותי, אטליה שמי, נולובז, 2884 km bis Bat Galim, ברלין, Art up Nation, ניו יורק.

מאיה שירן (1980) נולדה בירושלים וגדלה בברזיל ואורוגוואי. למדה קליגרפיה ורקמה יפנית. למדה ציור ב״התחנה״ ו״הכולל״ בתל-אביב. יוצרת ציורי שמן המערבים טקסטורות מגוונות, אבן גרוסה וחול, לצד עבודת רישום. בוגרת תואר MFA באוניברסיטת חיפה (2024) זוכת פרס רכישה מטעם אוסף Schues Nikolaus and Christa בהמבורג. מאז 2024 חברה במכון אלפרד.

ליאור שור (1983) אמנית חזותית, חברת המכון השיתופי לאמנות "אלפרד" (החל מ- 2013) ואוצרת בו תערוכות. בוגרת תואר ראשון B.ed בחינוך ובאמנות בתוכנית המצוינים של המדרשה לאמנות, בית ברל (2008). מטפלת מוסמכת באמנות (MA) מטעם אוניברסיטת לסלי (2014). מייסדת שותפה במיזם "חיות אמנות": קורסים לצפייה באמנות, המשלבים בין טקסטים חזותיים לבין טקסטים מילוליים.

المعرض الثنائي للفنانتين برِيت أينشتاين ومايا شيران هو المعرض الافتتاحي لسنة المعارض بعنوان "كيف سنخرج من هذا الآن؟" في غاليري ألفرد. في ظل واقع سياسي وعاطفي صعب، يتفاعل المعرض "ثم وصلت المياه" مع موضوع السنة، لكنه لا يسعى للهروب أو إلى وهم الحل. بل على العكس: يسعى المعرض إلى التعمق في الشق، في عمق الأرض، انطلاقًا من الإيمان بأن هناك، في قلب اللايقين، تُنسج إمكانية التغيير.

في صلب المعرض تقف عنصرا الماء والتراب، اللذان يظهران بشكل دائم في أعمال أينشتاين وشيران. الاستخدام المتنوع الذي تقومان به للمواد الطبيعية – كالتراب، والحجر المكسر، والرمل، والماء – يشكّل وسيلة لإنتاج الحركة، الشكل، التسرّب، المحو، التلاشي والحركة السلبية.

في معرض "ثم وصلت المياه"، تلتقي الفنانتان في حوار مكثف، حميمي ومادي، لا يردّ فقط على الواقع الخارجي، بل أيضًا على تيارات تحتية من التحول الداخلي. تكاد تكون جميع الأعمال المعروضة قد أُنجزت خصيصًا لهذا المعرض، وهي ثمرة عملية مشتركة مع القيّمة ليئور شور. وضعت هذه العملية الاستماع، والتأمل، والتفاعل كجزء لا يتجزأ من عملية الإبداع نفسها، بحيث لا تكون الروابط بين الأعمال نتيجة تحرير خارجي، بل هي روابط نابعة من داخل المادة، من الحركة ومن العلاقة بين الفنانتين.

برِيت أينشتاين تبتكر مجموعة من الأعمال التي تتنقّل بين التركيب (الإنستليشن)، الفيديو، والأداءات التي تحدث في الزمن الحقيقي. ذراع للري، مأخوذة من الكيبوتس الذي نشأت فيه (مغين، على حدود غزة)، نُصبت على سطح المعرض، وتقوم برش رذاذ ماء على نوافذه العالية – الرذاذ المتسلل إلى الداخل يُحدث تأثير بقع سائلة في حركة دائمة. قطرات الماء تعود في عمل آخر لأينشتاين، حيث تبدو كأنها عالقة في الهواء دون أن تُمتصّ في التربة. كتلة ترابية كبيرة، أُحضرت أيضًا من الكيبوتس، نُحتت وفي داخلها تم حفر تجويف صغير يضمّ عمل فيديو. يُطلب من المشاهد أو المشاهدة الاقتراب، الانحناء، والتلصّص إلى الداخل. في عمل آخر، تظهر شخصية أنثوية مستلقية على أرض رطبة، كأنها تندمج مع محيطها، تُحاكي أوفيليا، لكنها ترفض أن تغرق.

مايا شيران تعرض لوحات ضخمة الحجم، هي ثمرة بحث مادي وتطوير مستقل لتقنيات خاصة بها. تعتمد هذه اللوحات على تفاعلات كيميائية وردود فعل بين مواد تتجاوب مع بعضها البعض – بعضها سائل، بعضها يتصلّب، وبعضها يتنافر. تتنقّل اللوحات بين مناطق مادية ملموسة، وبين عمل خفيف ومُهوّى باستخدام حبر مائي. المشاهد الطبيعية التي ترسمها تبدو كأماكن مهجورة لكنها ساحرة – كأنها ذكريات لأماكن كانت تنبض بالحياة ذات يوم. حجم الأعمال، وملمسها، وماديتها الجسدية، تخلق تجربة حسية-فيزيائية للمُشاهد. 

معًا، تبني أينشتاين وشيران معرضًا يُشكّل فضاءً للتأمل والمشاركة الشعورية في آنٍ واحد. إنه بحث متواصل عن حركة تنبثق من التصدّع، وعن حياة تنمو داخل أرض مجروحة وممزقة من جهة، وخصبة من جهة أخرى. 


عن الفنانتين والقيّمة

برِيت أينشتاين (1989)، من مواليد كيبوتس مغين. فنانة متعددة التخصصات، خريجة مدرسة المسرح البصري. درست الرسم والتصوير لدى الفنانة مايا كوهين ليفي، كما أنها خريجة القسم الجديد للأبحاث في مدرسة المسرح البصري. عُرضت أعمالها في عدد من المعارض في البلاد وحول العالم، من بينها: بئيري، كلية سابير، بيت بنياميني، مؤتمر الأداء في المسرح البصري، أتيليه شامي، نولوباز، معرض "2884 كم حتى بات چاليم"، برلين، Art Up Nation في نيويورك.

مايا شيران (1980)، وُلدت في القدس ونشأت في البرازيل والأوروغواي. درست الخط اليدوي والتطريز الياباني، كما درست الرسم في "هتَحناه" و"هَكوليل" في تل أبيب. تُنتج لوحات زيتية تمزج بين خامات متنوعة، مثل الحجر المكسر والرمل، إلى جانب أعمال رسم دقيقة. حاصلة على اللقب الثاني MFA من جامعة حيفا (2024)، وفائزة بجائزة اقتناء من مجموعة Schues Nikolaus and Christa في هامبورغ. منذ عام 2024، هي عضو في معهد ألفرد.

ليئور شور (1983)، فنانة بصرية وعضو في المعهد التعاوني للفنون "ألفرد" منذ عام 2013، كما تقوم بتنظيم معارض فيه. حاصلة على اللقب الأول B.Ed في التربية والفنون ضمن برنامج المتفوقين في مدرسة الفن "همدرشاه" – بيت بيرل (2008). معالِجة معتمدة بالفن (MA) من جامعة لسلي (2014). مؤسِسة شريكة في مشروع "كائنات الفن": دورات مشاهدة فنية تدمج بين النصوص البصرية والنصوص اللغوية.